EN 50575’e Göre Kablolarda CE İşaretlemesinin Esasları Nelerdir?
CPR - Yapı Malzemeleri Yönetmeliği
ve Kablo Sektörü EN 50575)
Bildiğiniz üzere, yapı malzemelerini kapsayan CPRConstruction Products Regulation – Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’nin kablo sektöründeki uzantısı olan ve “güç, kontrol ve iletişim” kablolarındaki uygulamaları düzenleyen “EN 50575” standardının Temmuz 2015’te yayınlanması ile birlikte, kablo sektöründe son yıllardaki en önemli adım atılmış oldu.
EN 50575 standardı, bina ve altyapı dahil olmak üzere, herhangi bir yapıda kullanılan “güç, kontrol ve iletişim” kablolarının yangına tepki performansı gerekliliklerini, bu gerekliliklerle ilgili testleri ve uygunluk değerlendirmeleri ile ilgili kriterleri belirler. Yani hangi kablonun hangi performansı sağlaması gerektiğini değil, hangi yangına tepki performansının hangi kriterleri sağlaması gerektiğini söyler. Bununla birlikte yapılarda kullanılan kabloların yangına karşı performans beyanlarını ve CE işaretlemesini zorunlu kılar.
Dikkat ederseniz, EN 50575 sadece “yangına tepki” (reaction to fire) performansı ile ilgilidir. Kabloların “yangına tepki” performansı olduğu gibi, bir de “yangına dayanım” (resistance to fire) performansı vardır. Bu performans kabloların “alev altında devre bütünlüğünün sağlanması (circuit integrity under fire)” özellikleri ile alakalıdır. Kabloların yangına dayanım performansı ile ilgili harmonize standart henüz yayınlanmamıştır.
EN 50575 standardı, kabloların yangına tepki performansı ile igili önemli kriterleri ve gereklilikleri belirlerken, hali hazırda yayınlanmış olan EN ISO 1716, EN 50399, EN 60332- 1-2, EN 61034-2EN ve 60754-2 gibi test standartlarına da atıf yapar ve bu standartlardaki tanımlamaları kullanır.
EN 50399, Common test methods for cables under fire conditions
EN 60332-1-2, Tests on electric and optical fibre cables under fire conditions
EN 60754-2, Test on gases evolved during combustion of materials from cables
EN 61034-2, Measurement of smoke density of cables burning under defined conditions
EN ISO 1716, Reaction to fire tests for products - Determination of the gross heat of combustion
Standartta bulunan yangına tepki sınıfları ile ilgili temel sınıflandırma kriterleri ve ilgili test metotları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bunların yanısıra, kullanılan ek kriterler de standartta detaylandırılmıştır.
EN 50575 standardı ile ilgili olarak bilinmesi gereken en önemli konular şunlardır:
- Bu standart, herhangi bir yapıda kullanılan elektrik kablolarının yangına tepki performansı gerekliliklerini belirler.
- Elektrik kabloları; fiber optik kablolar da dahil olmak üzere tüm “güç, kontrol ve iletişim” kablolarını içerir.
- Standartta herhangi bir gerilim seviyesi belirtilmemiştir.
- Yangına dayanıklı (Resistance to fire) kapsamındaki kablolar daha sonra, farklı bir standartta incelenecektir.
- Bu standartta CE işaretinin ve beraberindeki bilgilerin neler olduğu ve standartlarda belirtilen formatta ürünün üzerine veya etiketine nasıl yerleştirileceği belirtilir.
- Bu standartta kabloların yangına karşı performans beyanlarının nasıl hazırlanması gerektiği de belirtilmiştir.
Her ne kadar yapı malzemelerinin bir çoğunda CPD’ye göre bir CE işaretlemesi yapılıyor olsa da; güç, kontrol ve iletişim kablolarının birçoğuna sadece Alçak Gerilim Direktifi (LVD) altında yıllardır CE işaretlemesi yapılıyordu. Bununla birlikte, Alçak Gerilim Direktifi, bu CE işaretinin ne anlama geldiği, hangi şartları sağlaması gerektiği ve Avrupa’da üretilecek, ithal edilecek veya dağıtımı yapılacak ürünlerde hangi şartların aranması gerektiği konusunda net bir bilgi içermiyordu. Alçak Gerilim Direktifi’ne uyan AC 1000V ve DC 1500V’a kadar gerilim seviyesi olan tüm elektrikli cihazlar Avrupa’da üretilebiliyor, satılabiliyor veya dağıtılabiliyordu. Ayrıca LVD altında yapılan CE işaretlemesi, üreticinin sadece kendi beyanı esas alınarak yapılıyordu, şimdi ise üçüncü partilerin işin içine girdiği, daha esaslı bir sistem söz konusu.
Alçak Gerilim Direktifi altında yapılan CE işaretlemesi devam ederken; CPR’ın yürürlüğe girmesi ile birlikte CPR altında yapılacak olan CE işaretlemesi ise, kabloların yangına tepki performanslarını (yakın gelecekte yangına dayanım performanslarının da dahil olması bekleniyor) belirlerken, yangın anında alev ve dumanın üretiminin ve diğer yapılara yayılımının sınırlandırılmasını amaçlamaktadır.
EN 50575 standardının, sadece Avrupa Birliği ülkelerine satış yapacak olan kablo firmaları tarafından değil; ülkemizdeki kablo standartlarını ve kalite bilincini artırmak, yangın güvenliğini sağlayarak oluşabilecek kayıpları en aza indirmek ve standartlara uymayan düşük kaliteli ürünlerin piyasaya sürülmesinin ve kullanılmasının önüne geçmek isteyen; üreticiler başta olmak üzere, proje firmaları, müteahhit firmalar, ilgili kamu kurum ve kuruluşları, toptancılar ve distribütorler tarafından da çok iyi anlaşılması ve uygulamaya koyulması için önümüzdeki bir yıllık geçiş süresince elimizden geleni yapmamız gerekiyor.
Kablo endüstrisinin dünya lideri olarak Prysmian Group, standartlardaki gelişmeleri yakından takip ederek, CPR kapsamındaki testleri yapabilen malzeme ve yanma laboratuvarlarını kurmuş, bununla birlikte, basın bültenleri, kampanyalar, kılavuz belgeler ve teknik eğitimler başta olmak üzere bir çok kanal ile bu konuda paydaşlarını ve sektörü bilgilendirmeye devam etmektedir.
Tamer Yavuztürk
e-posta: [email protected]